Ważna uwaga: zadaniem ośrodka adopcyjnego nie jest znalezienie dziecka dla kandydatów. Ośrodek ma pozyskać kandydatów na rodziców dla dziecka, przygotować ich do tej ważnej i trudnej roli, a także wspierać kandydatówzarówno w trakcie procedury, jak i po jej zakończeniu, w codziennym funkcjonowaniu rodziny, jeśli rodzina zgłasza taką potrzebę. . Rodzicem adopcyjnym jestem już 12 lat, więc mam trochę doświadczenia. Chciałbym się nim podzielić z tymi, którzy myślą o adopcji lub są w trakcie kursów. Długo i bezskutecznie staraliśmy się o potomstwo biologiczne, aż w końcu po przeprowadzce do nowej lokalizacji postanowiliśmy zdecydować się na adopcję. Z różnych względów chcieliśmy adoptować od razu 2 dzieci. Wymyśliliśmy sobie że najlepiej aby starsze miało co najwyżej 4 lata. Na malutkie byliśmy już chyba trochę za starzy a poza tym zadecydowały też inne względy. Pierwsza wizyta w ośrodku adopcyjnym Na pierwszą rozmowę do ośrodka adopcyjnego w pewnym mieście w Wielkopolsce wybrałem się sam, ponieważ żona po zmianie pracy nie była w stanie wyrwać się w godzinach funkcjonowania ośrodka. Nie pamiętam ile papierosów z nerwów wypaliłem przed wejściem ale było tego całkiem sporo. Tymczasem w środku zaprosiła mnie na niezobowiązującą rozmowę bardzo miła i spokojna osoba, jak się okazało pani dyrektor. Rozmowa przebiegła w naprawdę super atmosferze, wynikało to chyba z doświadczenia pani dyrektor ze spotkań z równie zestresowanymi jak ja ludźmi. Umówiliśmy się na następną rozmowę – tym razem w pełnym składzie. Dostaliśmy do wypełnienia całe mnóstwo dokumentów okazało się również, że trzeba zdobyć kilka zaświadczeń. Całość udało nam się zebrać w miarę szybko. Jeszcze kilka rozmów w ośrodku i po pewnym czasie poinformowano nas, że będziemy mogli uczestniczyć w kursie adopcyjnym. Radość całkiem spora, a na wątpliwości nie był to jeszcze czas. Trafiliśmy do fajnego ośrodka adopcyjnego… Na różnych forach poczytaliśmy o kursach i opinie były różne. My chyba mieliśmy szczęście – nie dość, że panie z naszego ośrodka były naprawdę wyrozumiałe i pomocne to jeszcze inni uczestnicy kursu okazali się bardzo sympatyczni. Na początku było oczywiście skrępowanie, trochę wstydu przy opowiadaniu różnych rzeczy o których nie gadasz nawet ze znajomymi – nie każdy jest ekstrawertykiem. Ale z biegiem czasu poczuliśmy się jak w rodzinnym gronie. Wiedza, którą poznawaliśmy na kursie z jednej strony okazała się bardzo interesująca dla ludzi bez doświadczenia, z drugiej strony zastanawialiśmy się z żoną czy to wszystko jest tak naprawdę potrzebne. Była też wizyta pań z ośrodka celem sprawdzenia warunków domowych – przebiegła jak odwiedziny starego znajomego. Wyczekiwany Telefon Po zakończeniu kursu rozpoczął się okres oczekiwania na TEN TELEFON. W naszym przypadku nie trwało to długo. Zadzwoniła pani dyrektor i powiedziała, że w rodzinie zastępczej jest dwóch chłopców w wieku 4 i 7 lat, którym właśnie wyjaśniła się sytuacja prawa. Trochę nas to zaskoczyło bo jak pisałem wcześniej chcieliśmy trochę młodsze dzieci. Szybka rozmowa z żoną i zdecydowaliśmy się na pierwszą wizytę. Chyba nigdy w życiu nie byłem tak zdenerwowany, żona zresztą również. Okazała się, że rodzina zastępcza mieszka nie na drugim końcu Polski tylko godzinę jazdy od naszego domu. Trochę nas to zaniepokoiło, bo co będzie jak dzieci trafią już do nas i spotkają kogoś znajomego ? W końcu to nie są niemowlaki tylko całkiem rozumni mali ludzie. Tymczasem odłożyliśmy te wątpliwości na później. Pierwsze spotkanie z dziećmi Zadzwoniliśmy do rodziny zastępczej, zapytaliśmy co chłopcy lubią, kupiliśmy drobne prezenty i w drogę. Wizyta to był wielki stres dla nas a i pewnie dla dzieci. Rodzice zastępczy poinformowali trochę niefortunnie, że przyjadą „nowi rodzice” i chłopcy byli dość nerwowi i nieśmiali. Wizyta trochę sztywna ale chyba nie ma się co dziwić. Umówiliśmy się na następne odwiedziny i wróciliśmy do domu. Tutaj oczywiście dyskusja na temat decyzji. Długo to nie trwało – co prawda chcieliśmy młodsze dzieci ale „oni są tacy super” i „ciekawe co myśleli o nas” aż do „a jak się im nie spodobaliśmy ?”. Podpytaliśmy rodzinę zastępcza i wyszło na to, że chyba przypadliśmy chłopakom do gustu. Były kolejne wizyty, samodzielne spacery z chłopcami, wizyta u nas w domu a w międzyczasie załatwianie dokumentów i starania o szybkie wyznaczenie rozprawy. Po drodze jeszcze kilka perturbacji ale wszystko jakoś udało się pokonać. Dopiero po wyznaczeniu terminu rozprawy poinformowaliśmy najbliższą rodzinę o naszej decyzji. Trochę byli zaskoczeni, ale też natychmiast zadeklarowali nam, że możemy liczyć na każdą pomoc z ich strony. Trudne początki po adopcji W końcu chłopcy trafili do nas na stałe. Radości nie było końca. Okazało się, że informacje i wiedza z kursu pomagają przetrwać ten początkowy okres i zrozumieć różne zachowania tak jak usłyszeliśmy na kursie chłopcy na początku okazali się po prostu aniołkami a ich zachowanie było niemal idealne. W trakcie przygotowań wytłumaczono nam, że tak właśnie prawdopodobnie będzie, bo dzieci chcą się jak najlepiej nam zaprezentować, żebyśmy na pewno ich pokochali. Później zachowanie zmieniło się diametralnie na co też byliśmy przygotowani. Dzieci sprawdzały i testowały czy nawet jak się bardzo źle zachowują, to nadal je kochamy i nie będziemy chcieli ich oddać. Nie ukrywam, że nie był to łatwy czas dla nas, jak i dla chłopców. Bardzo pomogli nam nasi znajomi i przyja #primary --> 1. Jak długo kandydaci oczekują na realizację adopcji? Czas realizacji planów adopcyjnych przez kandydatów liczy się od dnia ich zgłoszenia się do Ośrodka z wymaganymi dokumentami i zależy w dużym stopniu od oczekiwań samych kandydatów wobec dziecka, którym gotowi są oni zaopiekować się. Trwa on najczęściej od 9 miesięcy do kilku lat. Zazwyczaj szybciej finalizują adopcję kandydaci zgłaszający gotowość adopcji dziecka w wieku szkolnym i przedszkolnym, jak również kandydaci gotowi adoptować rodzeństwo (czworo, troje lub dwoje rodzeństwa) lub dziecko z problemami zdrowotnymi. Na każdym etapie procedury adopcyjnej – w trakcie realizacji programu diagnostyczno – edukacyjnego, jak i po uzyskaniu kwalifikacji na rodzinę adopcyjną – rodzina ma prawo do zmiany własnych oczekiwań, tzn. zmiany oczekiwań względem płci dziecka, jego wieku, stanu zdrowia czy liczby dzieci, które gotowa jest adoptować. 2. Czy Polaków mieszkających poza granicami Polski dotyczy taka sama procedura adopcyjna jak innych kandydatów realizujących adopcję w kraju? Zgodnie z 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: § 1 Przysposobienie, które spowoduje zmianę dotychczasowego miejsca zamieszkania przysposabianego w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym Państwie, może nastąpić wówczas, gdy tylko w ten sposób można zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko rodzinne. § 2 Przepis § 1 nie ma zastosowania, jeżeli pomiędzy przysposabiającym a przysposabianym istnieje stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa albo, gdy przysposabiający już przysposobił siostrę lub brata przysposabianego. W świetle powołanego przepisu adopcja zagraniczna oznacza przysposobienie małoletniego obywatela polskiego, zamieszkałego w Polsce, powodujące przeniesienie dziecka na stałe za granicę i nie jest tutaj istotna narodowość przysposabiających małoletniego. Tak więc, przysposabiającymi mogą być zarówno cudzoziemcy jak i obywatele polscy stale zamieszkujący za granicą. Decydującym jest bowiem zmiana miejsca zamieszkania dziecka po orzeczeniu przysposobienia. Nadto, adopcja zagraniczna, z wyjątkiem sytuacji opisanej w § 2, może nastąpić tylko wówczas, gdy zostanie ustalone, że odpowiednim środowiskiem rodzinnym dla dziecka jest rodzina adopcyjna i gdy nie ma możliwości jego przysposobienia w Polsce. Tym samym, obywatele polscy zamieszkujący na stałe za granicą chcąc przysposobić dziecko w Polsce podlegać będą procedurze adopcyjnej związanej z adopcją zagraniczną. Zgodnie z przepisem art. 168 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, adopcję zagraniczną mogą prowadzić wyłącznie ośrodki upoważnione, wskazane w obwieszczeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W sytuacji, kiedy pobyt kandydatów na rodzinę adopcyjną poza Polską ma jedynie charakter czasowy, bądź krótkotrwały, a adopcja nie będzie się wiązała ze zmianą przez dziecko na stałe miejsca zamieszkania za granicę, istnieje możliwość realizacji procedury przysposobienia dziecka z wyłączeniem stosowania ww. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przesłankami, które mogą wskazywać na czasowy – przejściowy charakter pobytu za granicą są fakt posiadania zameldowania na pobyt stały w Polsce, posiadanie mieszkania, domu w Polsce, a więc potwierdzenie, że centrum życiowe kandydatów na rodzinę adopcyjną jest nadal w Polsce. Tacy kandydaci mogą przejść procedurę adopcyjną (przygotowanie merytoryczne, diagnozę, uzyskanie kwalifikacji, przysposobienie określonego dziecka) za pośrednictwem wybranego ośrodka adopcyjnego w kraju. 3. Jak napisać życiorys? Czy można go złożyć w formie CV? Nie, życiorys powinien być zredagowany w formie opisowej. Powinien on zawierać niżej wymienione elementy: – dane personalne z uwzględnieniem daty i miejsca urodzenia – krótki opis rodziny, w której osoba wychowała się – informacje o wykształceniu – informacje o pracy zawodowej – krótka historia znajomości ze współmałżonkiem (za wyjątkiem osób samotnych ubiegających się o adopcję) – w przypadku osób, które zawarły kolejny związek małżeński, krótka wzmianka na temat poprzedniego związku – informacja o już posiadanych dzieciach biologicznych lub przysposobionych (za wyjątkiem osób bezdzietnych) – zainteresowania i ulubione sposoby spędzania czasu wolnego Do życiorysu można dodać wszelkie inne informacje, które uznają Państwo za istotne. Każdy z małżonków pisze osobny życiorys i składa pod nim własnoręczny podpis. 4. Jak napisać wniosek do Ośrodka? Wniosek może być napisany w sposób zbliżony do podania, aczkolwiek nie ma ścisłych wytycznych określających dokładnie jego formę. Powinien w szczególności zawierać: – informację kiedy, w jakich okolicznościach oraz dlaczego została podjęta decyzja o adopcji – wstępne określenie gotowości do przysposobienia dziecka/dzieci z podaniem liczby, płci i wieku We wniosku można zawrzeć dowolne ogólne informacje przybliżające Ośrodkowi Państwa osoby. Małżonkowie piszą jeden wspólny wniosek i oboje składają pod nim własnoręczne podpisy. 5. Jak mogę oddać dziecko do adopcji? Jeśli rodzice dziecka podejmą decyzję o oddaniu dziecka do adopcji mogą skontaktować się z najbliższym ośrodkiem adopcyjnym, który będzie ich wspierał i pomagał w przeprowadzeniu niezbędnych procedur prawnych oraz w zabezpieczeniu sytuacji dziecka do czasu jego umieszczenia w rodzinie adopcyjnej. ● Zgodnie z art. 119 1 § 1 i art. 119 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice dziecka mogą przed sądem opiekuńczym wyrazić zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazywania osoby przysposabiającego. Rodzicom, którzy wyrazili taką zgodę, władza rodzicielska i prawo do kontaktów z dzieckiem nie przysługują. Zgodę tę rodzice mogą odwołać przez oświadczenie złożone przed sądem opiekuńczym, najpóźniej do czasu wszczęcia sprawy o przysposobienie. Jednocześnie przepisy stanowią, iż zgoda ta może być wyrażona przez rodziców nie wcześniej niż po upływie 6 tygodni od urodzenia się dziecka. ● Jeśli rodzice podejmą decyzję o oddaniu dziecka do adopcji już w okresie ciąży, mogą skontaktować się z ośrodkiem adopcyjnym, osobiście lub telefonicznie. Pracownik ośrodka udzieli niezbędnych informacji, pomocy i wsparcia. Ośrodek adopcyjny, na prośbę matki/rodziców dziecka będzie pozostawać w kontakcie z upoważnionym pracownikiem szpitala, w którym odbędzie się poród. Po wypisaniu ze szpitala dziecko umieszczone zostanie w pieczy zastępczej – najczęściej w pogotowiu rodzinnym, gdzie będzie przebywało do czasu adopcji. Ośrodek, po upływie 6 tygodni od porodu, wystąpi do Urzędu Stanu Cywilnego o wydanie odpisu zupełnego aktu urodzenia dziecka, umówi w sądzie rodzinnym termin wyrażenia przez rodziców dziecka zgody na przysposobienie. Pracownik ośrodka może towarzyszyć rodzicom podczas wizyty w sądzie. Samo złożenie oświadczenia przez rodziców odbywa się w gabinecie sędziego bez udziału osób trzecich. ● Matka dziecka, może również poinformować pracownika szpitala o zamiarze pozostawienia dziecka po porodzie w szpitalu. W takiej sytuacji pracownik socjalny szpitala podejmie odpowiednie kroki związane z zabezpieczeniem sytuacji dziecka, a rodzice dziecka będą mogli po upływie 6 tygodni od porodu złożyć w sądzie oświadczenie o wyrażeniu zgody na przysposobienie swego dziecka. ● Co ważne, pozostawienie dziecka w szpitalu z informacją, iż rodzice dziecka pragną aby trafiło ono do adopcji, nie wiąże się dla nich z żadnymi konsekwencjami prawnymi czy finansowymi. Daje natomiast dziecku szansę na szybkie przysposobienie, a w przyszłości poznanie swojego pochodzenia i tożsamości, co jest niezwykle ważne dla jego prawidłowego rozwoju. ● W sytuacji kiedy matka dziecka jest osobą nieletnią (nie ma ukończonych osiemnastu lat) również może złożyć przed sądem zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazywania osoby przysposabiającego. Jednakże, z uwagi na fakt, iż nie jest osobą pełnoletnią, w sądzie muszą jej towarzyszyć rodzice lub opiekun prawny. ● Rodzice dziecka mogą liczyć w każdym czasie na wsparcie ze strony pracowników ośrodka adopcyjnego – psychologa, pedagoga czy prawnika, zarówno w okresie poprzedzającym sam poród, ale także w okresie kiedy ich dziecko trafi już do rodziny adopcyjnej. Skontaktowanie się rodziców/matki dziecka z ośrodkiem adopcyjnym w sytuacji, kiedy jedynie rozważają możliwość oddania dziecka do adopcji nie oznacza, że pracownik ośrodka będzie ich/ją do takiej decyzji namawiał. Decyzję samodzielnie podejmują rodzice/matka dziecka, a pracownik ośrodka służy jedynie wsparciem i pomocą w tej trudnej dla nich sytuacji. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej o adopcji, ten poradnik jest dla ciebie! Zagadnienia dotyczące adopcji krajowej Co to jest adopcja? Przysposobienie (adopcja, usynowienie) to powstały z woli osób zainteresowanych taki stosunek prawny, jaki istnieje między rodzicami a dzieckiem. Przysposobić można osobę małoletnią tylko dla jej dobra. Do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, który ukończył lat trzynaście. Sąd opiekuńczy powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył lat trzynastu, jeżeli może on pojąć znaczenie przysposobienia. Kto może mi pomóc w przygotowaniu do adopcji ? W przygotowaniu do adopcji pomoże ci ośrodek adopcyjny. Na terenie każdego województwa znajduje się co najmniej jeden ośrodek adopcyjny. O adres najbliższego ośrodka adopcyjnego możesz zapytać w regionalnym ośrodku polityki społecznej, ośrodku pomocy społecznej, powiatowym centrum pomocy rodzinie. Czy muszę drogę adopcyjną prowadzić przez ośrodek adopcyjny, czy mogę we własnym zakresie? Zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem ośrodek adopcyjny ma wyłączną kompetencję w prowadzeniu procedur przysposobienia. W czym może pomóc mi Ośrodek adopcyjny? • Ośrodek adopcyjny przygotuję cię do roli rodzica adopcyjnego poprzez szkolenie. • Będzie ci towarzyszył na każdym etapie procedury adopcyjnej. • Udzieli ci poradnictwa w zakresie adopcji. • Pomoże ci napisać wniosek do sądu z prośbą o adopcję. • Będzie ci towarzyszył w trakcie pierwszego spotkania z dzieckiem. • Będzie sprawował nadzór nad okresem osobistej styczności. • Udzieli ci wsparcia postadopcyjnego. Od czego zacząć starania adopcyjne? Starania adopcyjne należy zacząć od nawiązania kontaktu z ośrodkiem adopcyjnym najlepiej znajdującym się najbliżej miejsca zamieszkania. Na pierwsze spotkanie najlepiej umówić się telefonicznie na konkretny dzień i godzinę. Czego mogę dowiedzieć się na pierwszym, informacyjnym spotkaniu? Na pierwszym spotkaniu dowiesz się • jakie wymogi stawiane są wobec kandydatów do przysposobienia dziecka, • jak przebiega procedura kwalifikacyjna, • z jakich środowisk pochodzą dzieci kierowane do adopcji, Jakie będą następne kroki? Kolejne kroki i czynności ustalisz z pracownikiem ośrodka adopcyjnego. Najczęściej są to: • złożenie odpowiednich dokumentów, oraz • ustalenie dalszych spotkań. Wykaz podstawowych dokumentów gromadzonych w procedurze adopcyjnej: • wniosek określający cel współpracy z Ośrodkiem lub Oddziałem, • odpis aktu małżeństwa, • zaświadczenia o zarobkach lub oświadczenie o wysokości i źródłach dochodu, • życiorysy, • zaświadczenia lekarskie o ogólnym stanie zdrowia oraz stwierdzające brak przeciwwskazań do adopcji dziecka. • oświadczenie kandydata i zaświadczenia lekarza psychiatry o stanie zdrowia psychicznego, • oświadczenie kandydata i zaświadczenia z poradni leczenia uzależnień, • zaświadczenia o niekaralności, • oświadczenie o wyrażeniu zgody na udostępnianie własnych danych osobowych na potrzeby ośrodka. Ośrodek adopcyjny może w indywidualnym przypadku poprosić o inne dokumenty w zależności od sytuacji. Kto może przysposobić dziecko? • Przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie — art. 115. § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. • Przysposobić może osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego oraz posiada opinię kwalifikacyjną, oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, chyba że obowiązek ten jej nie dotyczy — art. 1141. § 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. • Między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku art. 1141. § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. • Kandydaci muszą posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny oraz opinię kwalifikacyjną. Czy osoba samotna może przysposobić dziecko? Polskie prawo nie wyklucza możliwości przysposobienia przez osobę samotną, jednak dla dziecka poszukuje się przede wszystkim rodzin pełnych. Czy osoba niepełnosprawna może przysposobić dziecko? Polskie prawo nie wyklucza możliwości przysposobienia dziecka przez osobę niepełnosprawną. Decyzja rozpoczęciu współpracy jest podejmowana indywidualnie przez ośrodek adopcyjny i zależy w dużej mierze od stopnia i rodzaju niepełnosprawności, od funkcjonowania danej osoby oraz możliwości opieki nad ewentualnie powierzonym dzieckiem. Jakie wymogi stawiane są kandydatom na rodziców adopcyjnych? Kandydaci na rodziców adopcyjnych zgodnie z obowiązującym prawem muszą: • Mieć stan zdrowia pozwalający na sprawowanie właściwej opieki nad dzieckiem, • Mieć odpowiednie warunki ekonomiczne pozwalające na przyjęcie i utrzymanie rodziny, • Oraz spełniać przesłanki wymienione w pkt. 8 Jak wygląda procedura adopcyjna? Procedurę adopcyjną w odniesieniu do rodziny umownie można podzielić na trzy główne etapy: • Przygotowawczy — na który składa się – diagnoza rodziny (testy psychologiczne, rozmowy, wywiad środowiskowy) – szkolenie — cykl spotkań grupowych, w których trakcie rodzina ma wykłady i ćwiczenia z zakresu praw dotyczącego adopcji, rozwoju dziecka, straty, więzi, zaburzeń, motywacji do adopcji i wielu innych zagadnień. – kwalifikacja rodziny — decyzja komisji ośrodka Okres przygotowania trwa zazwyczaj kilka miesięcy, gdyż wymaga to wielu spotkań, udziału w sesjach szkoleniowych, które odbywają cyklicznie w zależności od ośrodka najczęściej raz w tygodniu, raz na dwa tygodnie lub raz na miesiąc. • Oczekiwania na dziecko — okres od ukończenia etapu przygotowawczego do propozycji dziecka, okres ten jest trudny do określenia w czasie, gdyż zależy od oczekiwań rodziny (w odniesieniu do wieku dziecka, stanu zdrowia, liczebności rodzeństwa itp.), liczby dzieci zgłoszonych i zakwalifikowanych do adopcji, liczby rodzin oczekujących zakwalifikowanych do adopcji. • Postępowanie sądowe — czas od złożenia wniosku do sądu do ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Okres ten trwa zazwyczaj od kilku tygodniu do kilku miesięcy i całkowicie zależy od decyzji sądu (terminu wyznaczenia sprawy, sporządzenia dodatkowych opinii itp.) Skąd pochodzą dzieci do adopcji? Dzieci do adopcji przed umieszczeniem w nowej rodzinie najczęściej przebywają w: • rodzinie zastępczej • placówce socjalizacyjnej potocznie zwanej domem dziecka • pogotowiu rodzinnym • rodzinnym domu dziecka Czy wszystkie dzieci wychowujące się poza rodziną biologiczną mogą być adoptowane? Aby dziecko mogło być adoptowane, musi na to pozwalać jego sytuacja prawna, czyli: • rodzice zrzekli się praw rodzicielskich, • zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej przez sąd, • dziecko jest sierotą biologiczną. Skąd biorą się informacje o dzieciach wolnych prawnie, które mogą być zakwalifikowane do adopcji? Dziecko do ośrodka adopcyjnego celem kwalifikacji do adopcji mogą zgłosić • organizator rodzinnej pieczy zastępczej • placówka opiekuńczo — wychowawcza, w której przebywa dziecko • regionalna placówka opiekuńczo — terapeutycznej lub regionalny ośrodek preadopcyjny • sąd • kurator • podmiot leczniczy • oraz inne instytucje i osoby, które powzięły informacje o dziecku uzasadniające zakwalifikowanie dziecka do przysposobienia. Ośrodek adopcyjny gromadzi i sporządza dokumentację oraz dokonuje kwalifikacji dziecka do adopcji. Kwalifikacja dziecka do adopcji obejmuje: • diagnozę psychologiczną dziecka • określenie specyficznych potrzeb dziecka • ocenę stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi emocjonalnych w nowej rodzinie • ustalenie sytuacji prawnej rodzeństwa dziecka Skąd dowiem się o dziecku, które mógłbym adoptować? Po zakwalifikowaniu do adopcji dziecko przestawiane jest rodzinie (przygotowanej i zakwalifikowanej przez ośrodek adopcyjny), na co składa się: • zapoznanie z dokumentacją dziecka • bezpośrednie spotkanie z dzieckiem • odwiedziny u dziecka po podjęciu pozytywnej decyzji o przysposobieniu do czasu wydania postanowienia sądu o wyznaczaniu okresu osobistej styczności Jak długo trwa okres oczekiwania na dziecko? Czas oczekiwania na dziecko jest bardzo różny i zależy od wielu czynników od potrzeb dziecka, oczekiwań rodziny i otwartości na ewentualne deficyty i problemy dziecka Ośrodek przy doborze zawsze poszukuje rodziny dla dziecka, a nie dziecka dla rodziny. Dlatego dużo zależy od otwartości i gotowości rodziny do opieki nad konkretnym dzieckiem. Jak wygląda pierwsze spotkanie z dzieckiem? Na pierwsze spotkanie z dzieckiem kandydaci udają się do miejsca pobytu dziecka np. rodziny zastępczej lub domu dziecka. Kandydaci mają możliwość pogłębić informacje przekazane przez Ośrodek Adopcyjny o dziecku, zadać pytania osobom sprawującym bezpośrednią opiekę nad dzieckiem a potem osobiście spotkać się z dzieckiem. Pierwszy bezpośredni kontakt trwa około godziny, ale zawsze czas i przebieg jest indywidualny. W pierwszym spotkaniu kandydatom towarzyszy przedstawiciel Ośrodka Adopcyjnego. Co dzieje się po pierwszym spotkaniu? Po pierwszym spotkaniu rodzina ma czas na podjęcie decyzji czy chce kontynuować spotkania z dzieckiem i w finale je adoptować. Jak podejmie pozytywną decyzję składa wniosek o adopcję do sądu. Kiedy kandydaci mogą zabrać dziecko do domu? Dziecko do domu kandydaci mogą zabrać po wydaniu przez sąd postanowienia o osobistej styczności. Ale też za zgodą opiekuna prawnego i wtedy gdy dziecko jest na to gotowe. Co to jest okres osobistej styczności? Sąd rodzinny przed orzeczeniem przysposobienia określa sposób i okres tzw. osobistej styczności (okres preadopcyjny) przysposabiającego z przysposabianym. Wydanie przez sąd takiej zgody umożliwia kandydatom zabranie dziecka do domu i przejęcie nad nim bezpośredniej opieki. Celem tego okresu jest budowanie więzi między rodzicami a dzieckiem, głębszego poznawania siebie i swoich oczekiwań. Pracownicy Ośrodka wspierają kandydatów w nowej roli, odwiedzają, obserwują rodzące się więzi emocjonalne oraz sporządzają sprawozdanie o kontaktach z okresu preadopcyjnego. Jak długo trwa osobista styczność? Czas trwania osobistej styczności ustala sąd, trwa on zazwyczaj kilka – kilkanaście tygodni, to jest do czasu sprawy sądowej, na której sąd orzeknie adopcję. Przysposobienie zawsze następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na żądanie przysposabiającego zgodnie z art. 117. § 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jakie akty prawne regulują procedurę adopcyjną? Procedura adopcyjna wynika z następujących aktów prawnych: • Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawa z dnia 25 lutego 1964r. (Dz. U. z 1964r., Nr 9, poz. 59 z 1964r. z pózn. zm.) • Kodeks cywilny • Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015r. poz. 332) • Rozporządzenie Ministra pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka (Dz. U. Nr 272 poz. 1610) • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 sierpnia 2015 r. w sprawie wzoru kwestionariusza wywiadu adopcyjnego oraz wzoru karty dziecka, w tym metryki prowadzenia sprawy (Dz. U. z 2015 r. poz. 1303). Jakie występują rodzaje adopcji? Adopcja ma różne rodzaje poza nazwą różni się skutkami prawnymi. • Adopcja pełna • Adopcja pełna całkowita (anonimowa, blankietowa) • Adopcja niepełna Adopcja pełna Orzeczenie przez sąd adopcji pełnej powoduje, że pomiędzy przysposabiającym, a przysposobionym powstaje taka sama więź prawna, jaka łączy rodziców i dzieci biologiczne. Skutki prawne adopcji pełnej: • Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. • Ustają prawa i obowiązki przysposobionego, wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego. • Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. • Powstaje wzajemny obowiązek alimentacyjny. • Rodzi się obowiązek wzajemnego wspierania w pokrywaniu kosztów rodziny i pomocy we wspólnym gospodarstwie. • Skutki w zakresie dziedziczenia. • Skutki w zakresie stanu cywilnego przysposobionego: – przysposobiony przyjmuje nazwisko przysposabiającego lub nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i z nazwiska przysposabiającego, – istnieje możliwość zmiany imienia lub imion przysposobionego, – na wniosek przysposabiających może być sporządzony nowy akt urodzenia przysposobionego. Przysposobienie pełne jest rozwiązywalne. Adopcja pełna całkowita Sąd orzeka adopcję całkowitą, jeżeli rodzice naturalni dziecka wyrażą zgodę na jego przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającej. Skutki prawne: Takie jak w przypadku adopcji pełnej, z następującymi wyjątkami: • obowiązek sporządzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego • nie jest możliwe, aby przysposobiony nosił podwójne nazwisko złożone z dotychczasowego i nowego nierozwiązywalność adopcji Adopcja niepełna – skutki tego przysposobienia są ograniczone i polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym, a przysposobionym (z jednym tylko wyjątkiem: także w przypadku przysposobienia niepełnego jego skutki rozciągają się na zstępnych przysposobionego). Czy rodzicom adopcyjnym przysługuje urlop macierzyński i wychowawczy? Tak. Rodzice adopcyjni zostali w prawach zrównani z rodzicami biologicznymi i przysługują im te same przywileje. Po adopcji rodzice mogą liczyć zarówno na urlop macierzyński jak i wychowawczy. Przysługują one do momentu ukończenia przez dziecko siódmego roku życia, lub dziesiątego, jeżeli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny. Jakie dokumenty należy złożyć do pracodawcy celem uzyskania urlopu macierzyńskiego? Urlop macierzyński przysługuje rodzicowi adopcyjnemu z dniem rozpoczęcia okresu preadopcyjnego. W celu otrzymania urlopu macierzyńskiego należy złożyć u pracodawcy wniosek o urlop i dokument z sądu informujący o toczącej się sprawie o przysposobienie zawierający datę urodzenia dziecka (np. postanowienie Sądu dotyczące ustanowienia okresu osobistej styczności) Czy dziecko adoptowane może odnaleźć swoją biologiczną rodzinę? Dziecko adoptowane, po osiągnięciu pełnoletności, może zwrócić się do ośrodka adopcyjnego o pomoc w odnalezieniu biologicznej rodzinny, a Ośrodek Adopcyjny ma obowiązek takiej pomocy udzielić. Prawo do uzyskania takich informacji przysługuje tylko osobie adoptowanej, na jej wniosek. Jakie czynności musi podjąć rodzic adopcyjny po uzyskaniu prawomocnego orzeczenia o przysposobieniu? Zadaniem rodziców jest: • odbiór z sądu rodzinnego postanowienia o przysposobieniu • odbiór aktu urodzenia dziecka z USC właściwego ze względu na miejsce urodzenia dziecka • zameldowanie dziecka w wydziale spraw obywatelskich urzędu miasta lub gminy właściwego ze względu na miejsce swojego stałego zameldowania • odebranie nowego numeru PESEL dla dziecka w USC właściwym ze względu na miejsce zameldowania dziecka • zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego u płatnika składek Czy rodzice biologiczni mogą uzyskać informację na temat rodziny, która adoptowała ich dziecko? Żadna instytucja nie ma prawa udzielić tego typu informacji. Adopcja jest tajna, po przysposobieniu dziecko otrzymuje nowy akt urodzenia oraz nowy PESEL. Czy należy powiedzieć dziecku prawdę o jego pochodzeniu , czy też tą wiedzę przed min ukryć? Dziecko powinno żyć z wiedzą o swoim pochodzeniu jak z czymś normalnym, czymś naturalnym. Rodzice adopcyjni powinni pomóc dziecku w zmierzeniu się z prawdą o jego pochodzeniu, wspierać i kochać je. Na górę • Procedura adopcji nie jest skomplikowana, ale nieuporządkowana - mówią ekspertki, które dla RPD przygotowały standardy adopcyjne.• Chcemy, żeby była jak najlepsza dla dziecka - dodają. • Obecnie - jak wskazują - w ośrodkach obowiązują różne standardy, nie ma wymogów dla kandydatów na rodziców. W biurze rzecznika praw dziecka Marka Michalaka przygotowano standardy dla ośrodków adopcyjnych; dotyczą całej procedury - od kwalifikacji rodziny, poprzez przygotowanie dziecka, po wsparcie już po adopcji. Trafiły one do MRPiPS; intencją autorów jest, by zostały wprowadzone rozporządzeniem i stały nie tylko dobrą praktyką, ale obowiązującym prawem. Ekspertki, które przygotowały standardy, przekonują, że są one potrzebne, ponieważ obecnie nie zawsze proces adopcji wygląda tak, jak powinien. "Ich główny cel to pomoc dziecku w znalezieniu jak najbardziej odpowiedniej, zgodnej z jego potrzebami rodziny; mają pomóc kandydatom na rodziców w podjęciu odpowiedzialnej decyzji, bo powinna to być decyzja na całe życie" - powiedziała sędzia Agnieszka Rękas, społeczny doradca RPD. Zaznaczyła, że standardy uwzględniają nie tylko to, co jest zapisane w przepisach, ale też to, co powinno być przestrzegane z racji poszanowania konwencji o prawach dziecka. Dodała, że teraz nie ma ogólnych zasad funkcjonowania ośrodków adopcyjnych, de facto każdy wypracowuje własną praktykę pracy. "Ale ta praktyka nie może być różna, bo dotyczy sprawy najważniejszej, czyli dobra dziecka. W związku z tym musimy zapewnić taki standard funkcjonowania ośrodków, który w sposób najbardziej odpowiedni zabezpieczy prawidłowość procedury adopcyjnej i cel, któremu ma ona służyć: utworzenie rodziny" - powiedziała. Czytaj też: Adopcja ze wskazaniem: nowe przepisy nie zlikwidują problemów Podkreśliła, że uczestnicząca w procesie adopcji rodzina powinna mieć zapewnione wsparcie na każdym etapie: standardy mają pomóc znaleźć odpowiednią rodzinę dla dziecka, przygotować rodziców do adopcji, poprowadzić przez cały proces, wspomóc po adopcji. Dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Adopcyjnego w Toruniu Anna Sobiesiak zwróciła uwagę, że w standardach opisano, jak dziecko może bezpiecznie przechodzić z pieczy zastępczej do rodziny adopcyjnej, jak powinny się odbywać kontakty kandydatów na rodziców z dzieckiem. "Bezpieczeństwo dziecka jest najważniejsze. Zabranie go z domu to ogromna trauma. Gdy w pieczy zastępczej poczuje się bezpiecznie, musimy tak działać, żeby - przy przejściu do nowego środowiska, do docelowej rodziny - nie odczuł kolejnej traumy" - powiedziała. Rękas zwróciła uwagę, że w standardach wskazano na obowiązek ośrodków wysłuchania dziecka, jeśli jego wiek i stopień dojrzałości na to pozwalają i - w zależności od okoliczności - uwzględnienia zdania dziecka. Podkreśliła, że pierwszy kontakt z kandydatami na rodziców odbywać się powinien w pieczy zastępczej, bo to dla dziecka najbardziej przyjazne, znane otoczenie. Jak mówiła zdarza się, że dziecko jest zabierane z pieczy tak, jak stoi - bez żadnych rzeczy, które są dla niego ważne. "Dorośli nie zwracają na to uwagi, a de facto nagle dziecko jest wyjmowane z jednego środowiska, przechodzi do drugiego, może przyjaznego, ale całkiem nowego. Dlatego w standardach piszemy, że ma prawo do zabrania ze sobą ważnych dla siebie przedmiotów - np. zdjęć, pamiątek, zabawek, z którymi jest emocjonalnie związane. Rodzice adopcyjni powinni szanować tę decyzję. Muszą mieć świadomość, że dziecku trzeba ułatwić przejście do nowego otoczenia" - mówiła Rękas. "My naszych kandydatom zalecamy, żeby - jeśli to jest małe dziecko - zabrali pieluszki, poduszkę - coś, żeby czuło znajomy zapach, bo to też jest dla niego ważne" - dodała Sobiesiak. Zwróciła uwagę, że obecnie nie ma określonych wymogów wobec kandydatów na rodziców; w standardach określono zatem wymogi formalne, dokumenty, które trzeba złożyć w ośrodku, sposób, w jaki są poddawani diagnozie i ocenie, czas, w jakim są kwalifikowani na rodziców. Jak wyjaśniła, przede wszystkim chodzi o stan zdrowia, warunki mieszkaniowe, odpowiednią motywację. "Czasami okazuje się to trudne, bo co innego chcieć mieć dziecko, a co innego się nim prawidłowo zajmować, uwzględniać jego wszystkie przeżycia, przeszłość dziecka, łącznie z akceptacją środowiska rodzinnego, z jakiego dziecko pochodzi. Uwzględniamy więc całe otoczenie, warunki materialne, ale przede wszystkim predyspozycje osobowościowe" - powiedziała Sobiesiak. Rękas dodała, że ponieważ ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej określa wymagania dla rodzin zastępczych, a dla kandydatów na rodziców nie, taki zapis powinien zostać wprowadzony do ustawy. Ekspertki wskazały, że wokół procesów adopcyjnych narosło wiele mitów, np. dotyczących adopcji zagranicznej. "Za granicę dziecko jest adoptowane tylko wtedy, gdy tu nie zajdziemy dla niego rodziców" - podkreśliła Rękas. Sobiesiak dodała, że najczęściej dotyczy to dzieci ciężko chorych, z bardzo dużymi deficytami albo licznych rodzeństw - trzy-, czteroosobowych; dla czwórki, jak mówiła, jest bardzo trudno znaleźć rodzinę adopcyjną. "Ale ten proces jest skomplikowany. Nie każdy ośrodek może dokonywać doboru dziecka do adopcji zagranicznej. Jeśli dziecko przejdzie przez wszystkie ośrodki w kraju i nie znajdą się dla niego rodzice, wówczas jego dane są umieszczane w centralnym banku danych, który jest prowadzony przez jeden ośrodek w Warszawie. On dokonuje kwalifikacji, po tej kwalifikacji można dobierać zagranicznych rodziców. To z kolei mogą robić tylko trzy ośrodki w Warszawie, a ostateczną zgodę musi wyrazić MRPiPS. I potem dopiero jest sąd" - wyjaśniła Sobiesiak, podkreślając, że nie ma możliwości, by ośrodek adopcyjny mógł samodzielnie dokonać adopcji zagranicznej dziecka. Zaznaczyła przy tym, że w myśl obowiązującego prawa, nie powinno być adopcji z pominięciem ośrodka. Zdarza się jednak, że do rodziny zastępczej czy placówki opiekuńczej zgłaszają się jakieś osoby i, pomijając ośrodek, chcą kontaktu z dzieckiem, choć nie ma wszczętej żadnej procedury adopcyjnej. Standardy mają pomóc takie przypadki wyeliminować. Sobiesiak zaprzeczyła również pokutującej powszechnie opinii, że proces adopcyjny jest długi i skomplikowany. "Jeśli chcemy mieć dziecko w sposób naturalny, to też się przygotowujemy, świadomie to przeżywamy. Tak samo jest w procesie adopcji. Rodziny często traktują jednak ośrodki jako ostanie lekarstwo i gdy do nas trafiają, są po wielu przejściach, nie mają cierpliwości, więc oczekują - przychodząc z przeświadczeniem, że jest tyle sierot w domach dziecka - że jak przyjdą, to od razu tę sierotę dostaną. Ale rolą ośrodków jest przygotowanie rodziny na przyjęcie dziecka" - zaznaczyła. Zwróciła też uwagę, że rodziny oczekują na niemowlaki, a takich dzieci niewiele jest zgłaszanych do adopcji. "Mamy dzieci w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym i dzieci chore. Takie dzieci, po zakończonym kursie, rodzina może adoptować od razu. Ale nie takie są oczekiwania rodzin. A im one wyższe, tym dłużej się czeka na dziecko. Im bardziej otwarta rodzina, tym szybciej można zamknąć cały proces - w rok - półtora roku" - mówiła Sobiesiak. W zeszłym roku w Polsce, według danych MRPiPS, przeprowadzono 3 tys. 361 adopcji, w tym 279 zagranicznych. Najwięcej zostało adoptowanych dzieci w wieku do roku - 656. W pierwszym półroczu br. było 1 tys. 660 adopcji, z czego 146 to adopcje zagraniczne. Standardy adopcyjne, jak mówią ekspertki, to pierwszy dokument dotyczący tej tematyki, który powstał w biurze RPD; poza szczegółowymi zaleceniami, zawiera propozycje zmian w trzech rozporządzeniach MRPiPS. Kolejny, który - jak zapowiadają - wkrótce zostanie skierowany do resortu rodziny, zawierać będzie propozycje zmian w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

list polecający do ośrodka adopcyjnego